تنخواه گردان یعنی چه؟
در مؤسسات و شرکتها برای پرداختها و هزینه‌های جزیی و لوازمی که به‌طور اتفاقی مورد نیاز واقع می‌شود مانند پرداخت کرایه‌ی تاکسی، خرید غذا و … وجوهی پیش‌بینی شده و در نظر گرفته می‌شود که به آن تنخواه یا تنخواه‌گردان گویند. مبالغ تنخواه در اختیار افرادی قرار داده می‌شود که به آنها تنخواه‌دار گویند . تنخواه‌دار موظف است همه‌ی مدارک مثبته‌ی مبنی بر پرداخت که به صورت رسید، فاکتور یا قبض است را نزد خود نگه دارد.
انواع تنخواه:
تنخواه‌گردان یک حساب دارایی است و برای ثبت آن ازدو روش ثابت و متغیر استفاده می‌شود:
- روش تنخواه ثابت: همیشه یک مبلغ ثابت در اختیار تنخواه‌دار قرار داده می‌شود. پس از انجام هزینه با ارائه‌ی اسناد و مدارک به حسابداری دوباره مبلغ تنخواه تا حد مشخص تعیین شده به تنخواه‌دار پرداخت خواهد شد. در زمان پرداخت وجه به تنخواه‌دار حساب تنخواه‌گردان بدهکار و حساب موجودی بانک بستانکار می‌شود و زمان قبول هزینه‌های صورت پذیرفته، حساب‌های هزینه بدهکار و موجودی بانک بستانکار می‌شود.
– تنخواه متغیر: در این روش مبلغ پرداختی به تنخواه‌دار متغیر است و مانده‌ی تنخواه‌گردان در طول زمان تغییر می نماید. در زمان پرداخت وجه به تنخواه‌دار حساب تنخواه‌گردان بدهکار و حساب موجودی بانک بستانکار می‌شود و زمان قبول هزینه‌های صورت پذیرفته، حساب‌های هزینه بدهکار و حساب تنخواه‌گردان بستانکار می‌شود.
مثال: در تاریخ 99/4/1 مبلغ 000ˈ000ˈ2 ریال به عنوان تنخواه طی چکی در اختیار تنخواه‌دار شرکت قرار داده شده است. طی ماه جاری تنخواه‌دار 000ˈ500 ریال از وجه نزد خود را برای رفت و آمد پرسنل و 000ˈ800 ریال را بابت هزینه‌های آب و برق مصرفی پرداخت کرده است و با ارائه‌ی صورت حساب و اسناد و مدارک درخواست تمدید تنخواه می‌نماید که بخش حسابداری پس از بررسی اسناد و مدارک مجدداً مبلغ هزینه را به حساب تنخواه‌دار واریز می‌نماید. مطلوب است محاسبه‌ی ثبت لازم در هریک از مفروضات زیر:
الف) روش تنخواه ثابت
ب) روش تنخواه متغیر
حساب تنخواه‌گردان 000ˈ000ˈ2
موجودی بانک 000ˈ000ˈ2
————
الف)
هزینه‌ی قبوض 000ˈ800
هزینه‌ی ایاب و ذهاب 000ˈ500
موجودی بانک 000ˈ300ˈ1
———–
ب)
هزینه‌ی قبوض 000ˈ800
هزینه‌ی ایاب و ذهاب 000ˈ500
حساب تنخواه‌گردان 000ˈ300ˈ1
——-
حساب تنخواه‌گردان 000ˈ300ˈ1
موجودی بانک 000ˈ300ˈ1
————